İstanbul’un Sıbyan Mektepleri

Sıbyan Mektebi‘ndeki sıbyan kelimesi “sabi”nin çoğulu. Sabi ise çocuk demek. Mektep ise malumunuz günümüzdeki okulun karşılığı; ancak “yazı öğretilen yer” manasındadır.  Mektepte çocuklara okuma-yazma, temel dini bilgiler ve basit hesap işlemleri öğretilirmiş. Hemen her mahallede bulunan mekteplere “mahalle mektebi” taştan yapılanlara da “taş mektep” denilirmiş.

Genelde iki katlı olan bu yapılar alt katlarında dükkân ve çeşme bulundurur ve tek dersliklidir.

Bir külliye içinde olabildiği gibi mahalle içlerinde tek yapılar şeklinde de bulunmaktadır. Külliye dahilinde yapılanlar külliyenin dış kısımlarına doğru yapılmıştır. Bunun sebebi de çocukların gürültülerini biraz dışarda tutmakmış. Mahalle içlerinde olanlar sokakların köşe başlarında ve merkezi noktalarda yapılmıştır.

İstanbul’da fetih sonrası yapılmaya başlanmış, cumhuriyet dönemine kadar eğitimlerini sürdürmüşlerdir. Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile kapatılmışlar ve yeni eğitim örgütlenmesine gidilmiştir.

Amcazade Külliyesi Sıbyan Mektebi, Fatih

Amcazade Külliyesi Sıbyan Mektebi, Fatih

Sıbyan Mekteplerini hükümdarlar, paşalar, hanım sultanlar, efendi ve beyler ile esnaflar yaptırdıkları için kendi isimleri ile anılmaktadır.

Günümüze gelebilmiş bu yapıların bir kısmı boş tutulmakta, kimisi terkedilmiş ve harap durumda, kimisi kütüphane, kimisi işyeri, kimisi kültür merkezi, kimisi bir dernek ya da vakfa verilmiş olarak kullanılmaktadır.

Ataullah Efendi Sıbyan Mektebi, Süleymaniye

Ataullah Efendi Sıbyan Mektebi, Süleymaniye

Konumu tespit edilenler aşağıdaki haritadan görülebilir. Eksikler temin edildikçe eklenecektir. Dönemin nüfus yoğunluğu doğrultusunda büyük çoğunluğu bugünkü Fatih ilçesi sınırlarında olmak üzere Eyüp ve Üsküdar yoğunlukludur. Diğer ilçelerde tek tük bulunmaktadır.

 

Konumu Tespit Edilen Sıbyan Mekteplerinin Listesi
*    Adile Sultan Mektebi, Balat
*    Ahmediye Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Ahmet Paşa Sıbyan Mektebi, Cerrahpaşa
*    Ali Fakih Sıbyan Mektebi, Kocamustafapaşa
*    Altunizade Külliyesi Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Amcazade Hüseyin Paşa Sıbyan Mektebi, Fatih
*    Arap Kuyusu Sıbyan Mektebi, Narlıkapı
*    Arpa Emini Mustafa Efendi Sıbyan Mektebi, Süleymaniye
*    Ataullah Efendi Sıbyan Mektebi, Süleymaniye.
*    Atik Valide Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Ayasofya I. Mahmut Sıbyan Mektebi, Sultanahmet
*    Balâ Mektebi, Silivrikapı
*    Beyazıt Külliyesi Sıbyan Mektebi, Beyazıt
*    Cevri Kalfa Sıbyan Mektebi, Sultanahmet
*    Çavuşbaşı (Seyyit Ahmet Paşa) Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Çinili Sıbyan Mektebi (Mahpeyker Kösem Sultan Mektebi), Üsküdar
*    Ebubekir Ağa Sıbyan Mektebi, Aksaray
*    Ebussuud Efendi Sıbyan Mektebi, Eyüp
*    Edirnekapı Mihrimah Sultan Sıbyan Mektebi, Edirnekapı
*    Fatih Külliyesi Sıbyan Mektebi, Fatih
*    Fatma Sultan Sıbyan Mektebi, Karagümrük
*    Hacı Ferhat Sıbyan Mektebi, Zeyrek
*    Haseki Hürrem Sultan Mektebi, Haseki
*    Hatice Sultan Sıbyan Mektebi, Ayvansaray
*    İbrahim Paşa Sıbyan Mektebi, Haseki
*    İdris-i Bitlis Sıbyan Mektebi, Eyüp
*    İskender Paşa Sıbyan Mektebi, Sultanahmet
*    Kağıthane Sıbyan Mektebi, Kağıthane
*    Kapı Ağası Yakup Ağa Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Kara Ahmet Paşa Sıbyan Mektebi, Topkapı
*    Katip Sinan Mektebi, Gedikpaşa
*    Katip Sinan Mektebi (Dağhan Sokak) Gedikpaşa
*    Koca Ragıp Paşa Sıbyan Mektebi, Laleli
*    Kuyucu Murat Paşa Sıbyan Mektebi, Vezneciler
*    Mahmut II Sıbyan Mektebi, Beylerbeyi
*    Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Sıbyan Mektebi, Çemberlitaş
*    Mihrişah Valide Sultan Sıbyan Mektebi, Eyüp
*    Mustafa III Mektebi (Ayazma Mektebi) Üsküdar
*    Nazperver Kalfa Sıbyan Mektebi, Cerrahpaşa
*    Nevruz Kadın Sıbyan Mektebi, Süleymaniye
*    Ramazan Ağa Sıbyan Mektebi, Eyüp
*    Rami Mehmet Paşa Sıbyan Mektebi, Nişanca-Eyüp
*    Recai Mehmet Efendi Sıbyan Mektebi, Vefa
*    Reisülküttab İsmail Efendi Sıbyan Mektebi, Karaköy
*    Reşadiye Mektebi, Eyüp
*    Rüstem Paşa Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Selimiye Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Sıbyan Mektebi (Bahçekapı)
*    Sıbyan Mektebi (Eminönü)
*    Sıbyan Mektebi (Kumkapı)
*    Sıbyan Mektebi (Eminönü, Ahi Çelebi)
*    Silahtar Mehmet Ağa Mektebi, Gedikpaşa
*    Sokollu Mehmet Paşa Sıbyan Mektebi, Kadırga
*    Sultan Ahmet Külliyesi Sıbyan Mektebi, Sultanahmet
*    Sultan Selim Sıbyan Mektebi, Yavuzselim
*    Süleyman Halife Sıbyan Mektebi, Fatih
*    Süleymaniye Külliyesi Sıbyan Mektebi, Süleymaniye
*    Şah-ı Huban Hatun Sıbyan Mektebi, Fatih
*    Şebsafa Hatun Sıbyan Mektebi, Unkapanı
*    Şehzade Mehmet Sıbyan Mektebi, Şehzadebaşı
*    Üsküdar Mihrimah Sultan Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Üsküplü Yahya Efendi Sıbyan Mektebi, Kadırga
*    Yavaşça Şahin Sıbyan Mektebi, Tahtakale
*    Yeni Valide Camii Sıbyan Mektebi, Üsküdar
*    Yusuf Ağa Sıbyan Mektebi, Babıali
*    Zenbilli Ali Efendi Sıbyan Mektebi, Zeyrek
*    Zevki Kadın Sıbyan Mektebi, Fındıklı
*    Zeynep Sultan Sıbyan Mektebi, Gülhane

Eski Sıbyan Mektebi Fotoğrafları: http://www.eskiistanbul.net/tag/s1byan-mektebi/

Sıbyan Mekteplerinden Fotoğraflar:
(* Eksik fotoğrafların bir kısmı arşivden bulunmayı bekliyor)

Adile Sultan Sıbyan Mektebi Girişi

Adile Sultan Sıbyan Mektebi Girişi

Cevri Kalfa Sıbyan Mektebi, Sultanahmet

Cevri Kalfa Sıbyan Mektebi, Sultanahmet

Ayasofya I. Mahmut Sıbyan Mektebi

Ayasofya I. Mahmut Sıbyan Mektebi

Atik Valide Sıbyan Mektebi, Üsküdar

Atik Valide Sıbyan Mektebi, Üsküdar

Atik Valide Sıbyan Mektebi İç Görünümü

Atik Valide Sıbyan Mektebi İç Görünümü

Balâ Sıbyan Mektebi, Silivrikapı

Balâ Sıbyan Mektebi, Silivrikapı

Şehzade Külliyesi Sıbyan Mektebi, Şehzadebaşı

Şehzade Külliyesi Sıbyan Mektebi, Şehzadebaşı



İbrahim Paşa Sıbyan Mektebi, Haseki

İbrahim Paşa Sıbyan Mektebi, Haseki



Ebubekir Ağa Sıbyan Mektebi, Aksaray

Ebubekir Ağa Sıbyan Mektebi, Aksaray



Süleyman Halife Sıbyan Mektebi, Fatih

Süleyman Halife Sıbyan Mektebi, Fatih



Kara Ahmet Paşa Külliyesi Sıbyan Mektebi, Topkapı

Kara Ahmet Paşa Külliyesi Sıbyan Mektebi, Topkapı



Hacı Ferhat Sıbyan Mektebi, Zeyrek

Hacı Ferhat Sıbyan Mektebi, Zeyrek

Rami Mehmet Paşa Sıbyan Mektebi

Rami Mehmet Paşa Sıbyan Mektebi

Sultan Ahmet Külliyesi Sıbyan Mektebi

Sultan Ahmet Külliyesi Sıbyan Mektebi

Hatice Sultan Sıbyan Mektebi (En sağda)

Hatice Sultan Sıbyan Mektebi (En sağda)

 

Çinili Sıbyan Mektebi

Çinili Sıbyan Mektebi

Üsküplü Yahya Efendi Sıbyan Mektebi

Üsküplü Yahya Efendi Sıbyan Mektebi

Haseki Sultan Sıbyan Mektebi

Haseki Sultan Sıbyan Mektebi

 

Nazperver Kalfa Sıbyan Mektebi

Nazperver Kalfa Sıbyan Mektebi

 

Arap Kuyusu Sıbyan Mektebi ve Ahmet Dede Çeşmesi, Narlıkapı

Arap Kuyusu Sıbyan Mektebi ve Ahmet Dede Çeşmesi, Narlıkapı

Kapı Ağası Yakup Ağa Sıbyan Mektebi

Kapı Ağası Yakup Ağa Sıbyan Mektebi

Çavuşbaşı (Seyyit Ahmet Paşa) Sıbyan Mektebi

Çavuşbaşı (Seyyit Ahmet Paşa) Sıbyan Mektebi

Ramazan Ağa Sıbyan Mektebi

Ramazan Ağa Sıbyan Mektebi

Reisülküttab İsmail Efendi Sıbyan Mektebi

Reisülküttab İsmail Efendi Sıbyan Mektebi

Mihrimah Sultan Sıbyan Mektebi Çeşmesi

Mihrimah Sultan Sıbyan Mektebi Çeşmesi

Rüstem Paşa Sıbyan Mektebi, Üsküdar

Rüstem Paşa Sıbyan Mektebi, Üsküdar

Ayazma Mektebi, Üsküdar

Ayazma Mektebi, Üsküdar

Ahi Çelebi Sıbyan Mektebi

Ahi Çelebi Sıbyan Mektebi

II. Mahmut Sıbyan Mektebi ve Muvakkithanesi

II. Mahmut Sıbyan Mektebi ve Muvakkithanesi

Koca Ragıp Paşa Sıbyan Mektebi, Laleli

Koca Ragıp Paşa Sıbyan Mektebi, Laleli

Kuyucu Murat Paşa Külliyesi Sıbyan Mektebi, Vezneciler

Kuyucu Murat Paşa Külliyesi Sıbyan Mektebi, Vezneciler

Merzifonlu Külliyesi Sıbyan Mektebi

Merzifonlu Külliyesi Sıbyan Mektebi

Reşadiye Mektebi, Eyüp

Reşadiye Mektebi, Eyüp

Zenbilli Ali Efendi Sıbyan Mektebi, Zeyrek

Zenbilli Ali Efendi Sıbyan Mektebi, Zeyrek

Şah-ı Huban Hatun Sıbyan Mektebi ve Medresesi

Şah-ı Huban Hatun Sıbyan Mektebi ve Medresesi

Mihrişah Valide Sultan Sıbyan Mektebi, Eyüp

Mihrişah Valide Sultan Sıbyan Mektebi, Eyüp

Yusuf Ağa Sıbyan Mektebi, Babıali

Yusuf Ağa Sıbyan Mektebi, Babıali


Yeni Valide Külliyesi Sıbyan Mektebi

Yeni Valide Külliyesi Sıbyan Mektebi

Bu yazı Toplu Eserler kategorisine gönderilmiş ve , ile etiketlenmiş. Kalıcı bağlantıyı yer imlerinize ekleyin.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir