Galata Köprüleri


Özellikle eski İstanbul fotoğraflarında karşımıza en çok çıkan görüntülerdendir Galata Köprüleri. Bunlar bugün Galata Köprüsü olarak bildiğimiz Karaköy-Eminönü arasında bulunan ile Unkapanı-Azapkapı arasında bulunan ve Atatürk Köprüsü olarak isimlendirdiğimiz Unkapanı Köprüsü‘dür. Yaya olarak her iki köprüden de geçiş mümkün olduğu halde Unkapanı Köprüsü’nde yaya geçiş alanı dar olup yürümenin keyifli bir yanı da pek yoktur. Galata Köprüsü ise hem geniş yaya yolu, hem köprü altındaki bar, kafe ve seyir alanları ile hem yayaların hem de olta balıkçılarının sıkça kullanımındadır. Ahh birde olta balıkçıları bu bölümleri bu kadar pisletmeseler çok daha güzel olacak.

1. Unkapanı Köprüsü (1836)

İlk köprü Unkapanı-Azapkapı arasında 3 Eylül 1836’da II. Mahmut devrinde açılan Hayratiye Köprüsü’dür. Sallar üzerine inşa edilmiş ahşap bir köprüdür.

1860'larda bir Sophus&Williams fotoğrafında Hayratiye Köprüsü

1860’larda bir Sophus&Williams fotoğrafında Hayratiye Köprüsü

1. Galata Köprüsü (1845)

19.Yüzyıl ortalarından itibaren ticari ilişkiler artmış, saray tarihi yarımadadan taşınmış ve kent içi ulaşımda Eminönü-Karaköy aksı yolcu talebi yoğunlaşmış, şehirde atlı binek arabaları da artmıştır. Dolayısıyla bu aksa da bir köprü lüzumu üzerine 1845 yılında Tersane’de ahşap bir köprü yapılmıştır. Sultan Abdülmecit’in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan tarafından yaptırılan köprü, Hayratiye köprüsüne benzemekle birlikte dubalar üzerine inşa edilmiştir. Konumuna göre 500 metre uzunluğundadır. Cisr-i Cedid, Valide Köprüsü, Yeni Cami Köprüsü olarak adlandırılan bu köprüden geçiş ücretlidir. 1853’de büyük çapta onarım geçirmiştir.

James Robertson'un 1854 tarihli panoramasında sağda görünmektedir

James Robertson’un 1854 tarihli panoramasında sağda görünmektedir

2. Galata Köprüsü (1863)

1863 yılına gelindiğinde aynı yerde yine ahşaptan, 96 duba üzerinde 504 metre uzunluğu ve 14 metre genişliğiyle ikinci Galata Köprüsü yapılır. Altından küçük deniz araçlarının geçebileceği 5 metrelik bir yüksekliği olan geçiş gözleri bulunur.

2. Galata Köprüsü  Felix Bonfils fotoğrafı, 1870

2. Galata Köprüsü  Felix Bonfils fotoğrafı, 1870

Ekim 1870’e gelindiğinde ikinci ahşap köprü sökülür ve Marmara’ya doğru birkaç metre çekilerek yeniden trafiğe açılır.

2. Unkapanı Köprüsü (1872)

Bu esnada Galata’ya yapılmak üzere Fransızlar’a sipariş verilen çelik köprü karar değişikliğiyle Unkapanı’na nakledilir ve Eylül 1872‘de Unkapanı’nda 2. köprü çalışmaya başlar.

2. Unkapanı Köprüsü

2. Unkapanı Köprüsü

3. Galata Köprüsü (1877)

Unkapanı’na yapılmak üzere İngilizler’e sipariş verilen köprü de Eminönü’ne konulmak istenir. Uzunluk ve yapı farkları ile hayli tartışmalı bir süreç geçer. Nihayet ilk plandan farklı olan kısımlardaki anlaşmazlıklar bir şekilde aşılır 1877‘de 3. Galata Köprüsü hizmete girer. 495 metre uzunluğu ve 14 metre genişliği vardır. Gemilerin de geçmesi için açılır kapanır özelliği bulunur.

3. Galata Köprüsü

3. Galata Köprüsü

 4. Galata Köprüsü (1912)

Tramvay artık şehir hayatına girmiştir. Köprü de yıpranmıştır. Çelik malzemeyle yapılan 4. Galata Köprüsü 27 Nisan 1912‘de açılır. Köprü 466,6 metre uzunluğu ve 25 metre genişliğindedir. 80 yıla yakın hizmet veren bu köprü en uzun süreli köprüdür. 31 Mayıs 1930’da köprü geçişlerinden ücret alımı kaldırılmıştır.

4. Galata Köprüsü

4. Galata Köprüsü

3. Unkapanı Köprüsü

Sökülen 3. Galata Köprüsü’de Unkapanı 3. Köprüsü olarak kurulur ve 1912-1936 arasında orada hizmete devam eder. 1936 yılında şiddetli bir fırtına da yıkılır.

3. Unkapanı Köprüsü (?)

3. Unkapanı Köprüsü (?)

 4. Unkapanı Köprüsü

1940 yılında 24 duba üzerinde 470 metre uzunluğu ve 25 metre genişliğiyle günümüzde Atatürk Köprüsü olarak bildiğimiz yeni köprü yapılır.

4. Unkapanı Köprüsü İnşaatı

4. Unkapanı Köprüsü İnşaatı

5. Galata Köprüsü (1992)

Bu arada 1980’lerden itibaren yeni köprü çalışmaları başlanmış ve ihalesi de yapılmıştır. Köprünün yapım çalışmaları sürerken 16 Mayıs 1992 günü 4. Galata Köprüsü’nde bir yangın çıkar ve kullanılamaz hale gelir. Kimi eksikliklerine rağmen 12 Haziran 1992 günü 5. Galata Köprüsü hizmete açılır. 80 metrelik kısmı açılıp kapanabilir olarak yapılmıştır. 490 metre uzunluğu ve 42 metre genişliği vardır.

4. ve 5. Galata Köprüleri

4. ve 5. Galata Köprüleri

Günümüzde Eski Galata Köprüsü olarak bilinen köprü Balat-Hasköy arasında her iki sahilin kenarında öylece durur. Bu köprünün bir kısmı Eyüp-Sütlüce arasında kullanılmakta, eksik parçaların da eklenmesi suretiyle yaya trafiğine de açılmıştır.

Galata Köprüsü, Haziran 2010

Galata Köprüsü, Haziran 2010

 

Kar Zamanı Galata Köprüsü, Ocak 2010

Kar Zamanı Galata Köprüsü, Ocak 2010

 

Unkapanı Atatürk Köprüsü, Ocak 2009

Unkapanı Atatürk Köprüsü, Ocak 2009

 

Balat'taki Eski Galata Köprüsü, Ocak 2009

Balat’taki Eski Galata Köprüsü, Ocak 2009

Not: Daha fazla eski fotoğraf için www.eskiistanbul.net sitesinde “galata köprüsü” olarak arayabilirsiniz.

Bu yazı Eser kategorisine gönderilmiş ve , , , , , ile etiketlenmiş. Kalıcı bağlantıyı yer imlerinize ekleyin.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir